Zondag 4 november 2007 vierde de Stichting Judaica Zwolle in de Zwolse synagoge tijdens de 9e jaarlijkse Samuel-Hirschlezing op sobere wijze haar 20-jarig bestaan. Voorafgaand aan de lezing, die mede georganiseerd werd door het Genootschap Nederland-Israël afdeling Zwolle, sprak Peter van 't Riet, voorzitter van de Stichting Judaica, een korte feestrede uit waarin hij de belangrijkste ontwikkelingen sinds de oprichting in 1987 memoreerde en vrijwilligers opriep het werk van de stichting te helpen voortzetten. Namens de Joodse Gemeente van Zwolle bood haar voorzitter, de heer Harry Kan (links), de Stichting Judaica ter gelegenheid van dit 4e lustrum vijf bomen aan, te planten in het Anne Frank Park in Israël. De bijeenkomst werd bijgewoond door vertegenwoordigers van o.a. Het Arnhemse Leerhuis en het Leerhuis Groningen. Hieronder volgt de lustrumrede van Peter van 't Riet.
Dames en heren,
Eenentwintig jaar geleden was de restauratie van de synagoge in volle gang en bij een aantal betrokkenen leefde de gedachte dat er na afloop van de werkzaamheden niet alleen maar een móói gebouw zou moeten staan, maar ook een gebouw waarin allerlei activiteiten op joods gebied zouden kunnen plaatsvinden. Naast de joodse gemeente, die er haar diensten weer zou gaan houden, zouden ook niet-joden in dit prachtige gebouw kennis van het jodendom moeten kunnen opdoen. Het idee viel in goede aarde, zeker bij Joodse Gemeente van Zwolle, die altijd al heel open had gestaan voor haar omgeving, maar ook bij de nog niet zo lang daarvoor opgerichte Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle die het gebouw in beheer zou krijgen.
Met een groepje vrijwilligers werd de Stichting Judaica Zwolle opgericht. Van meet af aan hebben we gekozen voor een brede doelstelling: we zouden niet alleen kennis van de joodse godsdienst verspreiden, maar ook van de joodse geschiedenis, taal en cultuur. Dat maakte een breed palet van onderwerpen en activiteiten mogelijk. In de jaren daarna kwamen tot stand: een breed cursusprogramma, een bibliotheek, een tentoonstelling op het voormalige vrouwenbalkon, rondleidingen in de synagoge, het Judaica Bulletin, concerten, studiedagen, het synagogepad in de vorm van excursies, de Samuel-Hirschlezing, boekpublicaties en een website.
Met ere vermeld ik hier de inmiddels overleden Dr. Willem Hero Zuidema, die een belangrijke bijdrage leverde aan de start en de eerste jaren van het Vrije Leerhuis voor Talmoed en Tora, kortweg vrij-leerhuiscursussen genoemd, die dit jaar al hun 22e seizoen zijn ingegaan. "Vrij" wil in dit verband zeggen: vrij van geloofsrichting, van levensovertuiging, van kerk, maar ook vrij van synagoge. Dat klinkt wellicht vreemd voor een stichting die haar activiteiten vooral in de synagoge tot uitvoering brengt. Maar ik wil er uitdrukkelijk op wijzen dat de Stichting Judaica Zwolle geen joodse stichting is.
We hebben in onze activiteiten altijd een open sfeer nagestreefd. Het enige wat wij van de deelnemers vragen is respect voor het jodendom en voor elkaar, interesse in en willen leren van het jodendom. Verder is ieder vrij in zijn eigen overtuiging.
Die open sfeer is mede mogelijk gemaakt door de bijzondere samenwerking met de Joodse Gemeente, waarvan ik met name noem de echtparen Daan en Anny Stibbe en Harry en Olly Kan. Het is uniek dat een synagoge zo open staat voor de niet-joodse omgeving. Ik heb diepe bewondering voor deze liberale opstelling van een orthodoxe gemeente.
Wat heeft Stichting Judaica bereikt in al die jaren? In alle bescheidenheid wil ik paar dingen noemen. Ik ben mij ervan bewust dat ieder het leeuwendeel daarbij zelf gedaan heeft. Bij sommigen van joodse komaf heeft de stichting een steentje kunnen bijdragen aan het proces van versterking van hun joodse identiteit. Bij sommigen niet-joden onder ons heeft Judaica een steentje kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van een joodse levensoriëntatie. Aan velen heeft de stichting meer kennis van de joodse religie en cultuur gebracht, en een dieper inzicht gegeven in de joodse herkomst van het christendom. Anderen zijn zich meer bewust geworden van hun christelijk geloof of hun humanistische levensovertuiging. En ook dat is een goede zaak.
De Stichting Judaica heeft veel hoogtijjaren gehad, waarin alle genoemde activiteiten tegelijkertijd werden verricht. Er is veel samengewerkt met de Joodse Gemeente van Zwolle, met de Stichting Voortbestaan, met de Zwolse afdeling van het Genootschap Nederland-Israël, met de Folkertsma Stichting voor Talmudica in Hilversum, met het Bureau voor Kerk & Israël van de Protestants Kerk in Nederland, met het OJEC, met VU-Podium van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Jarenlang was er een zeer actief, maar klein bestuur dat alles deed. Maar de tijden zijn veranderd.
Vandaag moeten we overschakelen op een grotere groep vrijwilligers, die allemaal één of enkele activiteiten voor hun rekening nemen. In dat omschakelingsproces zitten we nu nog volop. Zo kunnen we het cursuswerk, de tentoonstelling, de Samuel-Hirschlezing en het Judaica Bulletin draaiende houden met werkgroepen van vrijwilligers. En daar zijn we heel blij om. Maar een grootscheepse viering van het twintig jarig bestaan zat er niet in. Vandaar deze bescheiden feestrede. Maar feest is het wel vandaag op deze prachtig voorbereide ochtend. We hebben een eminente spreker en vanmiddag is de tentoonstelling weer open.
Tot slot een woord van dank aan de Joodse Gemeente en de Stichting Voortbestaan voor de unieke samenwerking. Aan alle bestuursleden en oud-bestuursleden van de Stichting Judaica voor hun geweldige inzet. Aan alle vrijwilligers van de cursuswerkgroep, de tentoonstellingscommissie en anderen die hand-en-spandiensten verrichten. Dank voor jullie belangrijke bijdrage aan de voortgang van de activiteiten.
En een oproep, want op allerlei gebied kunnen we nog vrijwilligers gebruiken: secretariaat, administratie, huishoudelijke taken, organisatiewerk. Denkt u na vanochtend: dat is misschien wel iets voor mij, dan kunt u zich straks bij mij melden en gaan we met u bekijken welke inzet mogelijk is.
De belangstelling voor ons werk is groot. We hebben volle cursussen, ruim 300 abonnees, veel groepen voor rondleidingen, veel bezoekers aan de tentoonstelling, een volle zaal bij de Samuel-Hirschlezing. Het is belangrijk dat het werk van de Stichting Judaica Zwolle doorgaat met uw steun en inzet. Dan kunnen we hopelijk over vijf jaar het volgende lustrum grootser met elkaar vieren.
Dank u voor uw aandacht.