info@judaica-zwolle.nl
Stichting Judaica Zwolle
Bestuur

Een zilveren jubileum met een gouden rand - Jaap Hagedoorn - 2012
Peter van 't Riet, joodse cultuur en de Zwolse synagoge (1987 - 2012)

In mijn oude agenda's heb ik het teruggevonden. Op 10 november 1984 ontmoetten Peter van 't Riet en ik elkaar voor het eerst. "In verband met herstel synagoge" stond erbij geschreven. Een paar jaar eerder had ik contact opgenomen met Daan Stibbe z.l. om de geschiedenis van Joods Zwolle te onderzoeken. Dat ging bij gebrek aan bronnen niet door, maar wij hielden contact. Het was de tijd waarin de restauratie van de Zwolse synagoge werd aangevat. Peter had daarbij een stimulerende rol gespeeld vanaf het moment dat hij het bedehuis een paar jaar eerder betrad. De grote zaal was destijds nog in tweeën gedeeld en er was een plafond halverwege het gewelf, zodat het leek of er een doos in de ruimte was gezet. De witgekalkte muren bladderden af en de duiven vlogen door de kapotte ramen naar binnen. Het was de hoogste tijd om het gebouw te redden.

Daartoe werd de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle opgericht, die het gebouw van de kleine Joodse Gemeente Zwolle overnam. Plannen voor de restauratie werden gemaakt, financiën werden gevonden en tussen 1984 en 1989 werd het gebouw in oude luister hersteld. Peter was vanaf het begin bestuurslid van de Stichting en is dat nog steeds. Hij is het laatste bestuurslid van het eerste uur.

Die zaterdagmiddag in november 1984 spraken wij over het gebruik van het gebouw. Uiteraard zou het gerestaureerde gebouw ter beschikking blijven van de Joodse Gemeente. Maar om het gebouw in stand te houden was en is het van belang om inkomsten te verwerven. Wij bespraken die middag hoe het gebouw een centrum van Joodse  documentatie en educatie kon worden en hoe daaruit inkomsten te genereren waren. Peter had elders kennisgemaakt met het fenomeen Leerhuis en wilde dit ook in Zwolle introduceren. Ook andersoortige cursussen, lezingen, tentoonstellingen en activiteiten passeerden de revue als mogelijkheden om de kennis omtrent het Jodendom in de regio te verspreiden.

Uiteindelijk werd medio 1987 de Stichting Judaica Zwolle opgericht door Peter (voorzitter),  Cees Verdonk, Jan Drentje en mijzelf. Maar al eerder, eind 1986, vonden de eerste activiteiten plaats. Peter organiseerde met docent en vriend Willem Zuidema z.l. een Vrij Leerhuis voor Talmoed en Tora. Gehoopt werd dat de cursisten erin zouden toestemmen het batig saldo te schenken aan de op te richten stichting. Ook richtte Peter in de openbare bibliotheek een kleine tentoonstelling over judaica in en nam hij op videocassettes tv-programma's op over joodse onderwerpen. De cassettes werden vervolgens weer verhuurd.

Daar ligt het begin van ruim 25 jaar Stichting Judaïca. Een veelheid aan cursussen volgde, waarbij de Vrij Leerhuizen en Hebreeuws onafgebroken aanwezig waren. Jaarlijks nam Peter zelf een cursus voor zijn rekening. Maar ook bedacht en coördineerde Peter het Judaica Bulletin. Veel artikelen van zijn hand verschenen sindsdien in het periodiek. Het Synagogepad was een flink aantal jaren een prachtige activiteit met als hoogtepunt twee bussen vol mensen die in tegengestelde richting de gekozen route langs sjoels en begraafplaatsen afreisden. Later volgde de Samuel-Hirschlezing. Ook in de beginjaren werd de bibliotheek opgezet. En vanaf 1992 staat de tentoonstelling over Joods leven in en om Zwolle op het vrouwenbalkon. Zij trok sindsdien duizenden bezoekers. Veel van die activiteiten zijn ontsproten aan het brein van Peter.

Foto: Peter van 't Riet (links) bij de opening van de tentoonstelling in de synagoge, mei 1992. Op de foto zijn verder te zien v.l.n.r. Daan Stibbe, burgemeester Loek Hermans. Geheel rechts: rabbijn Binyomin Jacobs, Coops van Utteren.

Maar Peter deed meer. Ook in de Stichting Voortbestaan nam hij initiatieven die bijdragen aan het in standhouden en het beheer van de synagoge. De jaarlijkse folder aan de donateurs gaf hij vorm. Pas onlangs heb ik dat van hem overgenomen. En onlangs bracht hij alle informatie in relatie tot de synagoge samen in een handboek: van het sleutelbeheer tot het telefoonnummer van het onderhoudsbedrijf en van de plaats van de stoppenkasten tot de bankrekeningnummers. Het staat er allemaal in. En Peter bracht ook oplossing en systeem in het beheersen van de energiekosten van de slecht geïsoleerde synagoge waardoor we jaarlijks duizenden euro's besparen.

Peter is niet iemand van grote-stappen-snel-thuis. Zijn aanpak, rustig maar vastbesloten, is naast degelijk ook vooral duurzaam. Dat komt natuurlijk vooral tot uitdrukking in zijn langjarige voorzitterschap van de Stichting Judaica Zwolle en de bestendige initiatieven die hij nam en onderhield. Peter is ook nauwgezet. Als hij een taak op zich neemt, kan men er van verzekerd zijn dat deze grondig wordt aangepakt. Maar boven alles is Peter trouw. Je kunt altijd op hem rekenen en zijn afspraken komt hij met de bovengenoemde nauwgezetheid na.

Die aanpak zorgt er al jaren voor dat de Zwolse synagoge een centrum is zoals bedoeld in die eerste gesprekken in 1984. Bovendien dragen deze activiteiten, en dus Peters inzet, ertoe bij dat de Zwolse synagoge er nog steeds staat. En dat de Zwolse Joodse Gemeente, hoe klein ook, nog steeds diensten kan houden in het bedehuis. Dat zijn de grootste beloningen voor de inzet.

Die langjarige inzet duidt op een grote innerlijke gedrevenheid. Wij allen, de Joodse Gemeente voorop, zijn dankbaar voor zijn niet aflatende inzet voor het Zwolse bedehuis. Dat hij besloten heeft het stokje na 25 jaar over te dragen, is een wijs besluit. Het geeft hem zelf en zijn familie meer ruimte om nieuwe zaken aan te pakken. Maar het is ook goed voor de Stichting Judaica Zwolle. Immers, als de toekomst van een initiatief afhankelijk is van één individu, is de horizon beperkt. Door op zij te stappen, geeft hij Judaica een ruimere toekomst.

Peter komt grote dank toe voor zijn haast ongebreidelde inzet. Hoewel hij op zij stapt, ben ik er van overtuigd dat hij betrokken zal blijven bij het wel en wee van de Zwolse sjoel. Dus daarom zeg ik hier: "Peter, tot ziens", ook (dus) ook: "Tot 120 jaar!"

Over de auteur: Jaap Hagedoorn was van 1987 tot 1994 secretaris van de Stichting Judaica. Momenteel is hij voorzitter van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle, die het gebouw beheert.